گنبد زنگوله، یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند از دوران ایلخانیان، در شهر باستانی دامغان واقع در استان سمنان قرار دارد. این گنبد که از آجر و خشت خام ساخته شده، با قدمتی نزدیک به هفتصد سال، به عنوان یک اثر ملی ایران به ثبت رسیده است و نمادی از عظمت و زیبایی معماری ایرانی در آن زمان به شمار می‌رود. امروزه، این گنبد زیبا به یکی از مقاصد محبوب گردشگری در دامغان تبدیل شده و هر ساله تعداد زیادی از گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ را به خود می‌کشاند.

گنبد زنگوله نه تنها نمایانگر هنر و مهارت معماران آن دوره است، بلکه به عنوان یک جاذبه فرهنگی، فرصتی برای شناخت بهتر از تاریخ و فرهنگ ایران به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد.

تاریخچه گنبد زنگوله

گنبد زنگوله، یکی از بناهای قدیمی و با ارزش در دوره ایلخانیان، در شهر تاریخی دامغان واقع در استان سمنان قرار دارد. این گنبد آجری که از خشت خام ساخته شده، دارای سابقه‌ای نزدیک به هفتصد سال است و به عنوان یک اثر ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا نمایانگر شکوه و عظمت معماری ایرانی در آن زمان می‌باشد. هرچند تاریخ دقیق ساخت این گنبد به طور واضح مشخص نیست، شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در قرن هفتم هجری قمری، در زمان حکومت ایلخانیان بر ایران، بنا شده است. برخی منابع اشاره دارند که این گنبد آرامگاه یکی از سرداران به نام “زنگارود” بوده است و نام “زنگوله” برگرفته از نام اوست.

در زمستان سال ۱۳۹۹، به همت شهرداری دامغان، محوطه‌سازی اطراف این گنبد انجام شد. این اقدام به منظور حفظ و احیای این اثر تاریخی ارزشمند و همچنین ایجاد فضایی مناسب برای جذب گردشگران صورت گرفت. گنبد زنگوله در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۶۵۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و همچنان به عنوان نشانی از تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین مورد توجه قرار دارد.

معماری گنبد زنگوله

گنبد زنگوله به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته معماری دوره ایلخانیان شناخته می‌شود. این بنا با طراحی هشت ضلعی خود، گنبدی آجری و زیبا را در بالای خود جای داده است. تزئینات آجری نمای خارجی آن، شامل نقوش هندسی، کوفی و محرابی، جلوه‌ای خاص و خیره‌کننده به این اثر تاریخی بخشیده است.

یکی از ویژگی‌های جالب گنبد زنگوله، شیوه خاص توزیع فشار گنبد به پایه‌هاست که نشان‌دهنده توانایی و دانش عمیق معماران آن دوران می‌باشد. این ویژگی به ویژه مورد توجه پژوهشگران و باستان‌شناسان قرار گرفته و نشان‌دهنده مهارت فوق‌العاده سازندگان این بنا است.

نمای بیرونی گنبد با دقت و ظرافت تزئین شده است و به وضوح می‌توان زیبایی و استحکام آن را مشاهده کرد. همچنین، نکته جالب توجه این است که گنبد زنگوله بدون استفاده از طاق ساخته شده است. این امر گواهی بر توانمندی و تخصص معماران در ایجاد سازه‌ای محکم و زیبا بدون نیاز به استفاده از طاق به شمار می‌رود.